Thursday, June 10, 2010

මහා මංගල සූත්රැය සහ නවීන ලෝකය - 3

දෙව් මිනිස් 'සැප' කැමති සත්වයන් විසින් විමසන ලද්දා වූ මංගල කරුණු උදෙසා මංගල සූත්රයය දේශනා කල බුදු රජානන් වහන්සේ, සත්වැනි ගාථාවේ සඳහන් කරන්නේ පාපයෙන් වැලකීම සම්බන්ධවයි. 'ආරති' 'විරති' යන වචන දෙක ත්රිපිටකයේ බොහෝ තැන්වලදී අපට හමුවේ. එහි තේරුම වන්නේ සියලුම පාපී ක්රියාවන්ගෙන්, සියලුම අවැඩ වලින්, දුශ්චරිතවලින් වැලකී සිටීම සහ ඒ පාපී දේවල් තුල නොගැලී සිටීමයි. අර්ථකථාවන් (අටුවා ) පිරික්සා බලන විට පෙනීයන කරුණක් වන්නේ පාපී අදහස් වලින් ඈත් වීම යනු සිතට නො ඉපදුනු පාපී අදහස් වලට හිස එසවීමට ඉඩ නොදීම වේ. පාපී සිතිවිලි සිත තුල නැගීමට, ඉඩක් නොමැති විට ඒ සිතිවිලි එලෙසම නැතිවේ. නැතහොත් ලෝභ, ද්වේශ, මෝහ යන අන්ධකාරී සතුරන්ගෙන් පාපී අදහස් වර්ධනය වී බලවත් වේ. සියලු පාපී දේවලින් වැලකී සිටීම නම්, කායෙන් හා වචනයෙන් වැලකී සිටීමයි. මානසික වශයෙන් පාපී දේවලින් වැලකීම තුල කායික වැලකීම සහ වාචසික වැලකීම අනිවාර්යඩයෙන්ම අන්තර්ගත වේ. නමුත් අටුවා වල සඳහන් වන්නේ මානසික වශයෙන් ගත් කල, කායික හා වාචසික වැලකීම ඇති වුවද මානසික වැලකීම අසම්පූර්ණව හෝ පැවතීමට ඉඩ ඇති බවයි. උදාහරණයක් වශයෙන් මෙසේ කිව හැක. 'යම් කිසිවෙක් සොරකම් කිරීමට සිතක් ඇති වූ විට මේ සොරකමෙන් මගේ පවුලට නින්දා ලැබෙයි සිතා ඉන් වැලකී සිටියි.' මෙහිදී ඇති වන්නේ සොරකම කිරීමේ චේතනාවයි, නමුත් අදින්නා දානා වේරමණී.. සික්ශා පදය සිහි වී එම සිත බැහැර කරන්නා, ආර්ය පුද්ගලයෙකුගේ ගණයට අයත් වෙයි. පාපීක්රියා යනුවෙන් කුමක් අදහස් වෙයිද? පාපී ක්රියා යනු භවයේ දුක් විඳීමට හා භවය දික් වීමට හේතු වන දෑ ය. එනම්, බොරුකීම, පරුෂ වදන් පැවසීම, ඕපාදූප වලට සහභාගි වීම, යනාදී අශිෂ්ටාචාර දේවල්ය. කායික වශයෙන් ගත් කල, සොරකම් කිරීම, ප්රාණගාතය,සහ කාමයෙහි වරදවා හැසිරීම මේ ගණයට අයිති වේ. මිථ්යා ආජීව වශයෙන් ගත් කල ආයුධ වෙලඳාම, මස් පිණිස සතුන් වෙලඳාම, වහල් වෙලඳාම, මත්පැන් හා මත්ද්ද්‍රව්ය වෙලඳාම, බොරුවෙන් වංචාවෙන් අන් අය රවටා මුදල් ඉපැයීම, ආදී වශයෙන් විශාල ලයිස්තුවක් ඇත. මෙහි අන්තර්ගත නොවුවද, හෘදය සාක්ෂියට අනුව කෙනෙක් ලොව රවටන්නේ නම් ඒ තැනැත්තා ඒ බව දනියි. මජ්ජ පානාච සංඤ්ඤමෝ.. යනුවෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ සිහිය මුලාවෙන දේවල් පරිහරණය කිරීමෙන් වැලකී සිටීමයි. මත් පැන් පමණක් නොව, සිහිය වෙනස් කිරීමේ හැකියාව ඇති සෑම ද්රව්යයක්ම මීට ඇතුලත්ය. යථාර්ථය තේරුම් ගැනීමට අවුල් නොවූ සිහියක් අවශ්යය. සිහිය අවුල් කර නොගැනීම ගැන බුදුරජානන් වහන්සේ වදාලේ එබැවිනි. ‘අප්පමාදෝච ධම්මෙසු...’ යනු ධර්මයෙහි උද්යෝගී බවය. අටුවා වල සඳහන් පරිදි 'අප්පමාද..' යන පාලි වචනය සඳහා කරුණු තුනක් දක්වා ඇත. එනම්, වීර්යය, අවධානය නොහොත් සිහිය සහ ප්රඥාවයි. මේ තුන එකතු කල විට "උද්යෝගී බව" අප්රමාදය යන වචනයට වඩා සුදුසුය. මේ උද්යෝගී බව, සහ අප සතුව දැනට පවත්නා දේවල් රැක ගැනීමටත්, අපට පුරුදු කල යුතු දේවල් දියුණු කර ගැනීමටත් බුදු රජානන් වහන්සේ වදාල සේක. අප විසින් ප්රහාණය කල යුතු දේවල් වන්නේ අනවධානය, නොසැලකිලිවන්ත කම, අප්ර්වේසම, උදාසීනත්වය, නැවත නැවත මෙනෙහි නොකිරීම (ධර්මය )අධෛර්යය, සහ නොසලකාහැරීම වේ. මේ කරුණු දියුණු කර ගැනීම මංගල කරුණු වශයෙන් බුදු රජානන් වහන්සේ වදාලහ. එලෙසම එය මෙලොව පරලොව සුව පිණිස හේතු වන්නේය.



අටවැනි ගාථාවෙන් සඳහන් වන්නේ ඉතාමත් වටිනා එමෙන්ම අගනා ඔවදන් සමූහයකි. මේ කරුණු දීර්ඝ වශයෙන් සලකා බැලීම වටී. අද සමාජය මේ අතින් ඉතා පිරිහී ඇත. "ගරු කටයුත්තන්ට ගරු කිරීම" යනුවෙන් සාමාන්ය තේරුමක් දිය හැකි මේ වචන වලින් අදහස් කෙරෙන්නේ කුමක්ද? ගරු කටයුත්තෝ කවරහුද? එක් වරටම අපට පෙනී යන්නේ බුද්ධ, ධම්ම, සංඝ යන ත්රිවිධ රත්නයද, දෙමාපියන්, ගුරුවරුන් ආදී අපි සාමාන්යයෙන් ගරු කරන අය බවයි. නමුත් ඒ පමණක් නොවේ. තවත් අය සිටිති. මේ බුදු රජානන් වහන්සේ වදාල ධර්මයයි. බුදු රජානන් වහන්සේ බුද්ධත්වයට පත් වූ පසු ගරු කිරීමට ගුරුවරයෙක් දිවැසින් බලා වදාල සේක. තමන් වහන්සේට වඩා උසස් කෙනෙක් නොමැති බව දුටු උන්වහන්සේ, තමන් වහන්සේ වදාල ධර්මය සිය ගුරුවරයා ලෙස පවත්වා ගෙන යාමට තීරණය කල සේක. සූත්ර දේශනා කියවන විට පැහැදිලිව පෙනෙන කරුණක් වන්නේ බුදු රජානන් වහන්සේ තමා හමුවට පැමිනෙන කවරකු හට වුවද ගෞරව පූර්වකව සලකා ඇති බවයි. උදාහරණයක් ගත හොත් සාමඤ්ඤඵල සූත්රයේ මෙසේ දක්වා ඇත. අජාතසත්ත රජතුමා භාග්යවතුන් වහන්සේ හමුවූ අවස්ථාවේදී වූ සංවාදයේ ආරම්භයයි.


…Then, bowing down to the Blessed One, and saluting the community of monks with his hands palm-to-palm over his heart, he sat to one side. As he was sitting there, he said to the Blessed One: "I would like to ask the Blessed One about a certain issue, if he would give me the opportunity to explain my question."….


ගරු කල යුත්තන්ට ආසනයක් පැනවීම, දෙ අත් එක්කොට ආචාර කිරීම, ආදී සිරිත් තවමත් අප අතර යම්කිසි දුරකට පවතී. ගුරුවරයෙක් පන්තියට පැමිනෙන විට සිසුන් පුටුවෙන් නැගිට ආචාර කිරීම සාමාන්ය සිරිතකි. බොහෝවිට සිදුවන්නේ මාන්නය ඉහ වහා යාමෙන් සහ පුහු මමත්වය හිසට නැගීමෙන් තමාට ඉගැන්වූ ගුරුවරයා පසුකලෙක නොසලකා හැරීමය. ධර්මයෙහි නිසි පරිදි හැසිරීමට නිහතමානී බව අත්යාවශ්යය. නිහතමානිත්වයේ ඇති උත්තරීතර බව සිහිකරවන මංගල කරුණු කීපයක් බුදු සමිඳුන් අපට සිහි කරදී ඇත. මෙහි ගැබ් වී ඇති සාධකය වන්නේ 'මම' යනුවෙන් කිසිවෙක් නැති බවය. සමාජයේ යම් කෙනෙකුට දයාවක්, කරුණාවක් දැක්වීමෙන් එය ලබන්නාගේ සිතතුල ඇතිවන්නේ පහන් බවකි. (මෑතකදී මේ සංසදයේ පල වූ සටහනක් මට සිහි වේ. එහි පල වූයේ කවදාවත් නොදුටු පුද්ගලයෙකුට Good Morning, Good Afternoon කියා ආචාර කිරීම කිසිම පලක් නැති ක්රියාවක් බවය. බුදු හිමිගේ මංගල කරුණු වලට පටහැනිව පවසන ලද මේ වදන් පවසන්නා මාර සේනාවට අයිති වන්නේ එයින් ද්වේශය ඉපදී සසර තවත් දික් වන නිසාය.  තවද, ටිකකලක් විදේශ රටක ජීවත් වූ පසු, සමහර ලාංකිකයන්ට එක්තරා මානසික තත්වයක් ඇති වේ. ඊට අපි 'පිටරැටියාව' යයි කියමු. බොහෝ විට අපේම අතීතය අමතක කරන්නෝ මේ ආබාධයෙන් පෙලෙති.)


කෙනෙකුට ආචාර සමාචාර කිරීමෙන් එය දක්වන්නාගේ කිසිම දෙයක් නැති නාස්ති වන්නේද නැත. මෙය නොදැන ක්රිමයා කිරීමෙන් අනවශ්ය අඬදබර ඇත්වීම්ට හැකි බව අපි දනිමු.   දිනපතා ජීවිතයට මංගල සූත්රයේ ඇති ප්රායෝගිකත්වය කොපමණදැයි මෙයින් වැටහිය යුතුය. සන්තුට්ඨිච යනු ලද දෙයින් සතුටු වීමයි. භික්ෂූන් වහන්සේලාට මේ මංගල කරුණ අනිවාර්යයෙන්ම තිබිය යුතුය.   ලද දෙයින් සතුටු වන්නා ඉතා සන්තොසින් වාසය කරයි.   තමාට ඇති දෙයින් දිවි ගැට ගසා ගනියි. ඒ නිසා සිත තුල කරදර නැත. ආසාවන් නැත.   ලොවට නය වී නොයෙක් නොයෙක් භාණ්ඩ මිල දී ගන්නේ නැත.   විශාල සුව පහසු යහනක වුවද සිත කරදර කාරී නම් නින්ද යන්නේ නැත.   සිත සැනසී ඇත්නම් පැදුරක වුවද නින්ද යයි. එය මංගල කරුණක් ලෙස බුදු රජානන් වහන්සේ දේශනා කලේ ඒ නිසාය.   කතංඤ්ඤුතා යනු අද ලෝකයේ ශීග්රයෙන් නැති වී යන ගුණ ධර්මයකි. එනම් කෘතඥ තාවය හෙවත් කල ගුණ සැලකීමයි. සුලුවෙන් හෝ යම්කිසිවෙක් තමාට උදව්වක් කොට ඇද්ද, ඒ සඳහා කල ගුණ සැලකීම මංගල කරුණක් ලෙස බුදු හිමි වදාලහ.


මතු සම්බන්ධයි……………….

Tuesday, June 1, 2010

මහා මංගල සූත්ර ය සහ නවීන ලෝකය - 2

මහා මංගල සූත්‍රයේ  තුන්වැනි ගාථාවෙන් සඳහන් වන්නේ වාසය කිරීමට සුදුසු ස්ථානය පිලිබඳවයි.   'පතිරූප දේස වාසෝ..'   යනුවෙන් කියවෙන්නේ සුදුසු පෙදෙසක වාසය කිරීමයි. සුව පහසු, පිරිසිදු හොඳ පරිසරයක වාසය කලයුතු බව බුදු රජානන් වහන්සේ වදාල සේක. හොඳ පරිසරයක යනුවෙන් අදහස් වන්නේ, ධර්මය ශ්ර වනය කිරීමට ධර්මයෙහි හැසිරීමට ඉඩ කඩ ඇති පෙදෙසක වාසය කල යුතු බවයි.    අසල් වාසීන් නිතර නිතර ආරාවුල් ඇතිකරගන්නේ නම්, එය සමගියට, සමාදානයට බාධාවකි.    මංගල කරුනු අනුව එවැනි පරිසරයකින් ඈත් විය යුතුය. සිටින පරිසරය නිතර නිතර ජලගැලීම්, භූමිකම්පා අදියෙන් පීඩාවට නොවන ප්රදේශයක් විය යුතුය. ස්වාභාවික කරුණුවලින් පීඩා ඇතිවන ප්රදේශයක වාසය කිරීමෙන් ධර්මයෙහි හැසිරීමට අපහසු තත්වයක් උදා කරවයි.   'පුබ්බේ ච කත පුඤ්ඤතා..'. යනුවෙන් කියවෙන්නේ   'පෙර පින් කොට ඇති බවයි'. පෙර භවයන්හිදී කුසල් සිදු කොට ඇති බව වැදගත් ස්ථානයක් ගනියි. අවිද්යා ව නිසා පටිච්ච සමුප්පාදය ගැන කිසි දැනුමක් නොමැති ජනයා චේතනාවවන්ගෙන් කර්ම රැස් කරගනිති. මේ චේතනාවන්ගෙන් 'වේදනා' ඇති වේ.  එමගින් තන්හාව ඇතිවේ. තන්හාව නිසා බැඳීම් ඇති වේ. බැඳීම් නිසා භව, ජාති ජරා ව්යාධි, ආදී දුක් කන්දරාවම හිස මතුපිටට පතිත වේ. මේ චක්ර යට හසු වූ පසු ගැලවුමක් නොමැත. පෙර පින් කොට ඇත්නම් සිය කර්මයන්හි බලවත් කම අනුව, ධර්මයෙහි හැසිරීමට අවස්ථාවන් ලැබෙනු ඇත. ධර්මයෙහි හැසිරීමෙන් විද්යාව පහල වේ. එවිට පටිච්ච සමුප්පාදයේ පුරුක් ගලවා දැමිය හැක. අකුසල් රැස් කර ගෙන උපත ලබන තැනැත්තා සිය අකුසලයේ විපාක විඳිනු ඇත. බුදු රජානන් වහන්සේ දල වශයෙන් අකුසල්වල ඵල විපාක දල වශයෙන් මෙසේ දක්වා ඇත. පෙර භවයක අන් සත්වයන් හට (මනුශ්යයන් ඇතුලුව ) වද හිංසා පමුණුවා ඇත්තේ නම් ඒ තැනැත්තාට මේ භවයේදී ලෙඩ රෝග ආදියෙන් පීඩාවට පත් විය හැක. නිරන්තරයෙන් කෝප සහගත වී නම් මේ භවයේදී විරූපී වන්නේය.   මසුරු වී නම් මේ භවයේදී දිලිඳු වෙයි.   පෙර භවයේ කුසල් මේ භවයේදී ආරෝග්යයෙන්ද, අත මිට සරු බවද,  උසස් උපතකින්ද, යුක්ත වෙයි. පුබ්බේච කත පුඤ්ඤතා මංගල කරුණක් වශයෙන් බුදු රජානන් වහන්සේ දැක්වූයේ එබැවිනි. පෙර පින් කර ඇති බව මේ භවයට බල පාන්නේ එලෙසය.   බුදු රජානන් වහන්සේ දේශනා කොට ඇත්තේ හොඳ හෝ නරක වුව,  තම කර්මයට හිමි කරු තමාම වෙන බවයි.   අත්ත සම්මා පනිධිච යනුවෙන් අදහස් වන්නේ  'සිත මනාව පිහිටුවා ගැනීමයි.'   සිත මනාව පිහිටුවා නොගැනීමෙන්, ලෝභ, දෝෂ, සහ මෝහ යන් අකුසල් මුල් ආශ්රිතව හටගත් නොයෙක් අකුසල්  සිතෙහි හට ගනී, ඒ චිත්ත ක්රියාවන්ට නැංවීමෙන් කයෙන් වචනයෙන් හා ක්රියාවෙන් යන තුන් දොරින්ම අකූසල් සිදුවේ. මේ අකුසල් සියල්ල සසර දික්වීමට හේතු වෙයි. සිත මනාව පිහිටුවා ගැනීමෙන්, කුසල චිත්තයන් හට ගනියි, එනම් ත්යාගශීලීබව,  කරුනා, මෛත්රී  ආදී කුසල චිත්තයන් පහල වේ. මේ කුසල් වලින් සසර කොට කර ගැනීමට මාර්ගය පහල වෙයි. මංගල සූත්රය ඉතාමත්ම ගැඹුරුය.   බුදුන් වහන්සේගෙන් දේව සමූහයා විමසුවේ සුවයෙන් සිටීමට උපකාර වන මංගල කරුනු ය.   දෙවියන්, මනුශ්යයින් 'සුව' යනුවෙන් විමැසුවේ සන්තෝශයෙන් විසීමය.  එනම් එහි ගැබ් වී ඇත්තේ ලෞකික බවකි.   බුදු හිමි ලෞකික බව ඉක්මවා ගිය සදාකාලික සුවය දක්වා කරුණු ඉදිරිපත් කලහ.   බුදු රජානන් වහන්සේ ඉතා මත් ප්රඥා ගෝචරව මංගල කරුණු එකිනෙක ගෙනහැර පාන්නේ සීල, සමාධි ප්රඥා වශයෙන් කරුණු පෙන්වා, නිවනට යන මාර්ගය ය.   මේ සා මහත් උත්සාහයකින් එය පෙන්වන බුදු සමිඳුන්ගේ ප්ර්ඥාව අසීමිතය. තවම අපි සූත්ර ය පටන් ගත් තැනය. පසුව මෙය විග්රහ කොට බලමු. ලෝකයේ බොහෝ ජනයා දිවි ගෙවන්නේ අයහපත් ලෙසටය. අන් අයට කරදරයක් වන ලෙසටය. පාපී ලෙසටය. එසේම සමහරු සදාචාරවත් ලෙස දිවි ගෙවති. සදාචාර මනුශ්යයා මෙලොවත් පරලොවත් යහපත් වෙයි. සිත මනාව පිහිටුවා ගැනීමෙන් තමාගේ යහපතට පිහිට වන කරුණු පිලිබඳව මෙයින් අදහස් කෙරේ.



සතරවැනි ගාථාවෙන් කියැවෙන්නේ දැන උගත් බවයි. 'බාහු සච්චම් ච..'යනුවෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ ධර්මය වටහා ගැනීමයි. බුදු රජානන් ජීවමාන ව සිටි සමයේ ධර්මය ඉගෙන ගත්තේ ශ්රතවනය කොට ධාරණය කර ගැනීමෙනි. ධර්ම ආචාර්ය වරුන් සමග සාකච්ඡා කොට මනා කොට ධාරනය කර ගැනීම මංගල කරුණක් ලෙස බුදු හිමි වදාලේ උගත් ධර්මයෙන් සිය ජීවිතය හැඩ ගස්වා ගැනීමට උපකාරී වන නිසාය. උගත් ධර්මය පවසන්නේ සීලය ආරක්ෂා කල යුතු බවයි. සීලය ආරක්ෂා කිරීමෙන් අකුසල් නූපදී. බාහු සිප්පම් ච යනු නොයෙක් නොයෙක් ශිල්පයන්හි ප්ර්ගුණ වීමයි. අකුසල් නොවන ශිල්පයන්හි ප්රුගුණත්වය බුදු හිමි මංගල කරුණක් ලෙස වදාලහ. විනයෝ ච සුසික්ඛිතෝ.. වශයෙන් කියැවෙන්නේ මනාව හික්මුනු විනයකින් යුතු බවයි. සමාන්ය ගෘහ පතියෙකුට මෙයින් අදහස් වන්නේ මේ දස අකුසල් වලින් වැලකී සිටීමයි.


1. කායික අකුසල්: සොරකම් කිරීම, ප්රාහණ ගාතය, කාමයෙහි වරදවා හැසිරීම


2. වාචසික අකුසල්: බොරු කීම, කේලාම් කීම, පරුෂ වචන පැවසීම, ඕපාදූප වල යෙදීම,


3. චිත්ත අකුසල්: තණ්හාව, ද්වේශය, වැරදි මත දැරීම


මේ දස අකුසල්, සය වැනි ගාථාව සමග සම්බන්ධ බවක් පෙනෙයි. මේ අන්දමට දිවි ගෙවන සත් පුරුෂයා තව තවත් පිනෙහි දහමෙහි ඇලී සිටීමට ප්රි යකරයි. (සාසනයේ පැවිදි වූ භික්ෂූන් වහන්සේ නමකට බුදු රජානන් වහන්සේ විසින් වෙනම විනය නීති පනවා ඇත.)


සුභාසිතා ච යාවාචා යනුවෙන අදහස් කරන්නේ යහපත් වචන ප්රවකාශ කිරීමයි. ධර්මය උගන්වන විට, ඒ උගන්වන ධර්මය


1. සත්යය විය යුතු බවද


2. යහපත් සිතට ප්රිය උපදවන වචන විය යුතු බවද


3.මෛත්රීස සහගත විය යුතු බවද


4. අර්ථවත් විය යුතු බවද


අදහස් කෙරේ. (ආචාර්ය ආර්.එල්. සෝනි - පරිවර්තනය )


පස්වැනි ගාථාවෙන් සිය දෙමාපියන්ට සැලකිය අන්දම විස්තර කෙරේ. බටහිර රටවල දෙමාපිය උපස්ථානයක් නොමැත. වයසට ගිය කල ඔවුන් වැඩිහිටි නිවාසවලට යැවෙන්නේ බොහෝ විට අකැමැත්ත මධ්යයේය. අපේ රටේද වැඩිහිටි නිවාස යන වචනය දැන් දැන් අසන්න ලැබෙයි.


දෙමව්පියන්ට භෞතික දේ පමණක් දීමෙන් ඒ දෙමාපියන්ට ඇති ණය ගෙවිය නොහැකි බව බුදු රජානන් වහන්සේ පෙන්වා දී ඇත. ඔවුන් දහමෙහි පැහැදී නැත්නම් ඔවුන්ට දහම් ඇස පහල වන පරිදි කටයුතු කලයුතුය. දෙමාපියන්ට සලකන අයුරු බුදු හිමි සිගාල නම් වූ තරුණයාට විස්තර වශයෙන් දේශනා කොට ඇත. දෙමාපියන්ට සැලකීම මංගල කරුණක් බව බුදුන් වදාල සේක. පුත්ත දාරස්ස සංඝහො.. යනුවෙන් අදහස් කෙරෙන්නේ අඹුදරුවන්ට සංග්‍රහ කිරීමයි. ලොව විකෘති වීගෙන යන මේ වගේ කාලයෙක, සිය ආත්මාර්ථකාමී අදහස් මුදුන් පත් කර ගැනීමට අඹුදරුවන් දමා යන, දරුවන් මරා දමන, සමයෙක, බුදු හිමි පවසා ඇති මේ ඔවදන් කීයෙන් කීදෙනෙකුට මතක් වේද? එමි ඔවදන් පිලි නොපදින තැනැත්තා බොහෝ විට දිට්ඨධම්ම වේදනීය කර්මයකටම හසුවී විපාක ලබන්නේය. අනාකුලාච කම්මන්තා යනු, නිරවුල් කර්මාන්තයයි.


දානංච ධම්ම චරියාච යන සය වැනි ගාථාවෙන් සඳහන් වන්නේ 'දීම''ට වඩා එහි පසුපස ඇති චිත්තයේ ස්වභාවයයි. 'දාන' උසස්, මධ්ය.ම, සහ එතරම් උසස් නොවූ වශයෙන් දානය දෙන තැනැත්තාගේ සිතෙහි ස්වාභාවය අනුව වර්ගී කරණය කල හැක. ඒ අවස්ථාවේ දන් දුන් සිතෙහි ස්වභාවය, ලෝභ වීද, ත්යාගශීලී වීද ඒ දෙකම එකතු වූ චිත්තයක්ද වශයෙන් ගත් කල ආනිසංස ද වෙනස් වෙයි. ද්රව්යමය දේවල් හැරුණු විට 'දානය' යහපත් සිතකින් පිලිගැන්වූ මෛත්රී සහගත සිනාවක් හෝ කරුණා පෙරදැරිවකරන ලද වදන් පෙලක් වුවද විය හැක. දානමය පුණ්ය ක්රියවන්හි යෙදෙන්නාගේ සිත තව තවත් පිරිසිදු වෙයි. තන්හාව තුනී වෙන අතර, අන් අය කෙරෙහි කරුණාව වර්ධනය වෙයි. එක් යහපත් ක්රි්යාවලියක් යහපත් ක්රිවයා පෙලක් ඉපදීමට සමත් වෙයි. ද්රහව්යමය දානය ලබන්නා වූ භික්ෂූන් වහන්සේලාද ධර්ම දානය මහ ජනයාට හිත සුව පිනිස පූජා කරති. දාන අතුරෙන් උතුම් දානය ධර්ම දානය බව බුදු රජානන් වහන්සේ වදාල සේක. නෑදෑයින්ට සංග්රහ කිරීම, සහ නිරවුල් කර්මාන්තයද මංගල කරුණු වශයෙන් බුදු රජානන් වහන්සේ හඳුන්වා දුන් සේක මෙහි දී බලවත් වන්නේ චේතනාවයි.


මතු සම්බන්ධයි................